365 روز در صحبت قرآن، نوشته استاد حسین محی‌الدین الهی قمشه‌ای، کتاب چهارم از مجموعه کتاب‌های جوانان و فرهنگ جهانی است. این مجموعه با هدف شناساندن فرهنگ و ادبیات به جوانان اولین بار سال 1390 به همت نشر سخن تدوین و منتشر شده است.

 

کتاب «365 روز در صحبت قرآن» 365 قطعه کوتاه و بلند از قرآن برای آشنایی جوانان با تعلیمات فراگیر قرآن انتخاب شده و کوشش شده است که این گنجینه تصویری از ابعاد گوناگون کلام آسمانی برای مخاطب ترسیم کند.

 

این کتاب، تفسیر در معنی اصطلاحی کلمه مانند تفاسیری چون کشاف و مجمع البیان و امثال آن نیست، بلکه بیشتر انعکاسی از کتاب وحی در ادب عرفانی فارسی و اسلامی است و نگاهی دارد به قرآن از دیدگاه ادبی، زیباشناسی و اخلاقی، اجتماعی و عرفانی.

 

گروه اندیشه ایکنا به منظور بهره‌مندی مخاطبان خود از این گنجینه قرآنی و ادبی اقدام به انتشار قطعه‌هایی از کتاب «در صحبت قرآن» کرده است. دویست و هشتاد و ششمین قسمت از تحفه این کتاب با عنوان «دو صفت لازم برای ارباب مشاغل» تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود.

 

 

یکی از آن دو دختر گفت: ای پدر، او را به خدمت خود اجیر کن همانا بهترین کسی را که می‌توان برای خدمتی اجیر کرد آن است که به وصف قوت و امانت آراسته باشد(26). 

 

اینجا صحنه‌ای کوتاه از نمایشنامه بلند موسی را مشاهده می‌کنیم که دختر شعیب از پدر می‌خواهد که موسی را به خدمت گیرد و برای ترغیب او موسی را تلویحاً به دو صفت ممتاز می‌ستاید. سخن دختر این است که هر کس برای کاری برگزیده و استخدام می‌شود باید حداقل دو صفت بارز داشته باشد: توانایی بر انجام کار که شامل علم و مهارت نیز می‌شود و یکی امانت و داشتن مسئولیت اخلاقی و راستی و درستی که گاهی از آن به کلمه تعهد یاد می‌کنند. به زبان امروز تعهّد و تخصص باید با هم باشد و اگر در هر یک نقصانی پدید آید به زیان استخدام کننده خواهد بود. بعضی چنین تصور کرده‌اند که صفت امانت و تعهد اهمیت بیشتری از علم و تخصص دارد و اگر بخواهند بین مهارت و تخصص در مقابل امانت‌ و تعهد یکی را انتخاب کنند بهتر آن است که امانت اختیار شود در حالی که امکان رسیدن زیان از آدم نادان ولی متعهد بیش از زیان دانایی است که ممکن است تعهدی نداشته باشد. 

 

دشمن دانا که غم جان بود

بهتر از آن دوست که نادان بود (نظامی، مخزن الاسرار) 

 

مهرِ ابله مهرِ خرس آمد یقین

کینِ او مهر است و مهرِ اوست کین (مثنوی) 

 

احسان کاری است که بعد از عدالت معنی می‌یابد و هیچ سنتی بیش از عدل و احسان جامعه را به کمال نمی‌رساند و احسان شخصیتی آنچنان محبوب دارد که همه جهانیان شوق به صحبت او دارند و چه فرمانی خوش‌تر از انجام محبوب‌ترین کارها.

 

و «جامع‌ترین نهی» آن است که همه منهیات و همه منکرات و همه زشتی‌ها و ناشایستی‌ها را در بر گیرد و آن دوری از فساد است که فرشتگان نیز در اعتراض پنهانی خود به خلقت آدم همین فساد کردن او را بهانه کردند و ریختن خون را نیز افزودند که آن بارزترین ظهور عینی فساد است.(بقره 30) 

 

و «خوشترین دلیل» اینکه خداوند هستی که خود عین جمال و صلاح و کمال است. فساد و تباهی را خوش ندارد. و اکنون این همه مشکلات محیط زیست در جهان به حقیقت، اعتراض خدا و بندگان خدا است که این فساد ما را خوش نمی‌آید. 

 

زهی کلام، زهی صورت، زهی معنی، زهی لطف و عنایت، زهی طعام آسمانی که عالمی را سیر تواند کرد. 

 

موسی علیه السلام قارون را نصحیت کرد که: 

«احسن کما احسن الله الیک» نشنید و عاقبتش شنیدی (سعدی )

 

بهترین بهره‌برداری از نعمت‌های دنیوی طلب کردن آن برای نیل به لذات اخروی است و شکرانه مواهب الهی تقسیم کردن آن مواهب با نیازمندان است و شکر زبان بدون شکرانه خدمت ای بسا که سالوس و ریا باشد. 

 

از افلاطون نقل شده که گفته است: «از خدا چیزی طلب کنید که نفعش از شما زایل نشود» و این جز لذات مربوط به عالم دیگر و عرصه برتر نیست. 

 

حدیث معروفی است از پیامبر اکرم(ص) که فرمود: احسان آن است که خدا را بپرستی چنانکه گویی او را می‌بینی و اگر تو او را نبینی او تو را می‌بیند، به همین جهت گفته‌اند که احسان از دست صورت نمی‌گیرد بلکه از چشم می‌آید. وقتی چشم ثروت بیکران الهی و احسان بی‌دریغ او را می‌بیند دستش به هر سختی گشاده می‌شود و اگر منعی کند منع او مانند منع الهی خود عطای دیگر است.