قصد و آهنگ زیارت، آن هم زیارت اهل بیت (علیهم السلام) فرصتی است که همیشه برای انسان فراهم نمی شود. رفتن به زیارت و خواندن زیارتهای معتبر فضیلتهایی دارد که برای هیچ کدام از ما پوشیده نیست.

محبت و دلبستگی به رسول خدا(ص) و فرزندانشان از ویژگی‌های مؤمنان است و طبیعی است که محبت به آنان جلوه‌ها و آثار گوناگونی در زندگی ما دارد و زیارت مرقدهای پاک و نورانی‌شان در زمره مهمترین آن جلوه‌هاست.
مبالغه نیست اگر دانستن آداب و کیفیت زیارت بزرگان را علمی جدا بدانیم ، علم زیارت، علم ارتباط اهل ایمان و پیشوایان و رهبران معصوم است. یکی از زیارتهایی که بارها مورد تأکید پیشوایان دین بوده زیارت اربعین است. این زیارت مضامین عالیه‌ای دارد که می تواند به عنوان یک دوره حکمت، فلسفه، امر به معروف و نهی از منکر مطرح باشد.
در زیارت اربعین فلسفه شهادت امام حسین(علیه السلام) ، خروج از مدینه، خطبه‌های بین راه، اسارت و... مطرح شده که همگی درسهایی از زندگی و فلسفه اسلام است.
امام حسن عسگری(علیه السلام) در باره اهمیت این زیارت می فرماید: «نشانه‌های مؤمن پنج چیز است، پنجاه و یک رکعت نماز فریضه و نافله در شبانه روز، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، پیشانی برخاک نهادن درسجده و بسم ا... را بلندگفتن.»

اینکه از میان همه ادعیه و زیارتها امام حسن عسکری? (علیه السلام) زیارت اربعین را نام برده اند اشاره ای است به یکی از ویژگی های شیعیان که همان بزرگداشت اربعین است. شاید امام می خواستند بگویند یکی از نشانه های شیعیان واقعی دوست داشتن حسین (علیه السلام) است همان طور که در روایتی? می فرمایند از نشانه های مؤمن این است که وقتی نام امام حسین (علیه السلام) را می شنود، اشک از چشمانش سرازیر شود.
این زیارتنامه مشتمل بر مضامین بلند و فرازهای مهم اسلام شناسی است. سلامهای توصیفی، شهادت و گواهی امام صادق (علیه السلام) به عظمت و برتری امام حسین (علیه السلام)، اهداف قیام امام حسین (علیه السلام)، توصیف قاتلان امام حسین (علیه السلام)، عبرت آموزی از سالار شهیدان، تجدید بیعت با سرور شهیدان حسین بن علی (علیه السلام)، ذکر اصالت خاندان امام حسین (علیه السلام)، توصیف فرزندان امام حسین (علیه السلام)، بررسی اعتقادات شیعه و صلوات بر اهل بیت (علیهم السلام) فرازهای مهم این زیارت را تشکیل می دهد.
در فرازی از این زیارت می خوانیم: خدایا! جانش را در راه تو بخشید تا بندگانت را از نادانی، سرگردانی و گمراهی نجات دهد.از آنجا که در زمان امام حسین ( علیه السلام) دین اسلام واقعی دچار انحراف و بدعتهای فراوانی شده بود، امام برای اینکه حقیقت دین حفظ شود و اصل دین به نسلهای بعدی رسانده شود قیام کرد.
پیاده‌روی اربعین، رسمی که ماندگار شد
بزرگان دینی ما اربعین را روز حزن و اندوه و ماتم شمرده و ما را به بزرگداشت این روز توصیه کرده‌اند. یکی از این سنتهای حسنه پیاده روی به سوی کربلا در روز اربعین است. امام صادق (علیه السلام) نیز درباره ثواب زیارت امام حسین (علیه السلام) با پای پیاده می‌فرماید: کسى که با پای پیاده به زیارت امام حسین (علیه السلام) برود، خداوند به هر قدمى که برمى‌دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو مى‌فرماید و یک درجه مرتبه‌اش را بالا مى‌برد، وقتى به زیارت رفت، حق تعالى دو فرشته را موکل او مى‌‌فرماید که آنچه خیر از دهان او خارج می‌شود را نوشته و آنچه شر و بد است را ننویسند و وقتى برگشت با او وداع کرده و به وى مى‌‌گویند: اى ولىّ خدا! گناهانت آمرزیده شد و تو از افراد حزب خدا و حزب رسول او و حزب اهل‌بیت(ع) رسولش هستی، به خدا قسم! هرگز تو آتش را به چشم نخواهی دید و آتش نیز هرگز تو را نخواهد دید و تو را طعمه خود نخواهد کرد.
سنت پیاده‌روی روز اربعین حسینی بنا به اقوالی در زمان ائمه هدی با وجود ظلم و جور و خفقان حکام وقت انجام می‌شده است. در سال 61 هجری جابر بن عبدا... انصاری از یاران پیامبر و علی (علیه السلام) نخستین کسی بوده که این کار را انجام داده است.
در برخی روایات تاریخی بیان شده است زیارت کربلا با پای پیاده در زمان «شیخ انصاری»(متوفی سال 1281 قمری) رسم بوده است،‌ اما در برهه‌ای از زمان به ورطه فراموشی سپرده می‌شود که در نهایت توسط «شیخ میرزا حسین نوری» دوباره احیا می‌شود.
این عالم بزرگوار نخستین بار در عید قربان به پیاده‌روی از نجف تا کربلا اقدام کرد که 3 روز در راه بود و حدود 30 نفر از دوستان و اطرافیانش وی را همراهی می‌کردند، نیز با وی بودند.
«محدث نوری» از آن پس تصمیم گرفت، هر سال این کار را تکرار کند، ایشان آخرین بار در سال 1319 هجری با پای پیاده به زیارت حرم اباعبدا... حسین(ع) رفت.
این اقدام زمینه ساز پیاده روی بسیاری از عاشقان اهل‌بیت و امام حسین (علیه السلام) شد. در راستای انجام این مراسم معنوی و روحانی برخی از علما و حتی مراجع تقلید نیز پیاده به کربلا سفر کردند. از جمله این افراد میرزا جواد آقا ملکی تبریزی یکی از مراجع عالیقدر جهان تشیع است که بارها پیاده از عتبه علویه، رهسپار عتبه حسینی شده است. هم اکنون این رسم در بین شیعیان مرسوم است و هرسال هزاران زائر امام حسین (علیه السلام) پیش از اربعین پیاده رهسپار کربلای معلی می شوند تا در سوگواری روز اربعین در حرم حضرت سیدالشهدا(ع) باشند.