در منابع تاریخی درباره یاران و اصحاب ایرانی امام حسن مجتبی(ع) اطلاعات چندانی وجود ندارد، اما درباره یاران ایرانی امام حسین(ع) در جریان  عاشورا، گزارش های ضد و نقیض زیادی وجود دارد. در نوشتار پیش رو آنچه تا حدود زیادی مورد اتفاق مورخان قرار گرفته به عنوان یاران و اصحاب ایرانی امام حسن و امام حسین(ع) مطرح خواهد شد.

درباره یاران ایرانی امام حسین(ع) در کربلا اتفاق نظری وجود ندارد. برخی حتی سی نفر هم گفته اند. باقر شریف قرشی می نویسد: سپاه امام حسین(ع) در کربلا از دو عنصر عرب ها و موالی یا غلامان غیر عرب تشکیل شده بود و برخی از موالی افتخار ایرانی بودن را داشتند که نام تعدادی از آنها را در کتاب خودبه شرح ذیل آورده است.

مشهورترین موالی در کربلا:

1. سالم بن عمر: او از موالیان  و از شیعیان کوفه بود و در کربلا به شهادت رسید.

2. سعید غلام عمر بن خالد صیداوی که در روز عاشورا به شهادت رسید.

3.سعد حرث، از موالیان حضرت علی(ع) بود. بعد خدمت امام حسن(ع) و سپس در محضر امام حسین(ع) بود و در روز عاشورا به شهادت رسید.

4. شبیب غلام حرث جابری، 5-واضح ترکی از موالیان حارث سلیمانی،6-قارب بن عبدالله دوئلی، 7-نصر بن ابی نیزر،8-اسلم بن عمرو ترکی، 9-جابر بن حجاج کوفی سلمانی؛ از دیگر موالیانی بودند که در روز عاشورا در کنار سیدالشهداء(ع) افتخار شهادت را پیدا کردند.