ماه ذی القعده یکی از ماه‌های حرام است که خداوند متعال در قرآن از آنها یاد کرده است. ماه‌های حرام عبارتند از ذی القعده، ذی الحجه، محرم و رجب.

از خصوصیات ماه‌های حرام این است که ثواب عمل خیر مضاعف و عقاب عمل حرام نیز دو چندان می‌گردد وجه تسمیه این ماه‌ها به حرام بودن، این است که در این ماه هرگونه خونریزی و کشتاری متوقف می‌گردد. این حرمت را اعراب جاهلیت نیز برای این ماه‌ها قائل بودند و در این ماه‌ها از هر گونه جنگ و ستیزی خودداری می‌کردند اسلام این آئین را امضاء کرد و مهر تاییدی بر آن زد.

شیخ عباس قمی (رحمة الله تعالی علیه) در مفاتیح الجنان قسمت اعمال ماه ذی القعده می فرماید: بدان که روایت شده که هر که در یکی از ماه‌های حرام سه روز متوالی که پنج شنبه و جمعه و شنبه باشد روزه بدارد ثواب نهصد سال عبادت برای او نوشته می شود و هم چنین در بخش اعمال ذی القعده مضاعف شدن ثواب و عقاب اعمال در ماه‌های حرام را که به آن اشاره شد ذکر می نماید.

نماز یکشنبه ذی القعده

در ماه ذی القعده عملی وارد شده که فضیلت بسیار دارد که بدین شرح است: در یکی از روزهای یکشنبه این ماه غسل کند و وضو بگیرد و چهار رکعت نماز بگذارد (دو نماز دو رکعتی) و در هر رکعت حمد یک مرتبه و اخلاص سه مرتبه و معوذتین (فلق و ناس) را یک مرتبه بخواند پس از نماز هفتاد مرتبه استغفار کند و استغفار را به ذکر شریف «لاحول و لاقوّة الّا بالله العلی العظیم» ختم نماید سپس بگوید «یا عزیز یا غفّار اغفرلی ذنوبی و ذنوب جمیع المؤمنین و المؤمنات فانّه لایغفر الذّنوب الّا انت»

برای این نماز ثواب زیادی ذکر شده از جمله اینکه رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: هر که این نماز را بجا آورد: توبه اش مقبول، گناهانش آمرزیده شود، دشمنان او در روز قیامت از او راضی شوند، با ایمان بمیرد، دین و ایمانش از وی گرفته نشود؛ قبرش گشاده و نورانی گردد؛ والدینش از او راضی گردند؛ مغفرت شامل حال والدین او و ذریّه او گردد؛ توسعه رزق پیدا کند؛ ملک الموت با او در وقت مردن مدارا کند؛ به آسانی جان دهد و ... .

میلاد امام رضا علیه السلام

روز یازدهم این ماه (ذی القعده) میلاد با سعادت امام هشتم علی بن موسی الرضا علیه السلام است.

شب نیمه ماه ذی القعده

شب مبارکی است و خداوند متعال نظر رحمت می فرماید بر بندگان خود و روایت نبوی در این زمینه داریم که مضمون آن چنین است: کسی که در این شب (شب نیمه ماه ذی القعده) به طاعت حق تعالی مشغول باشد برای او باشد اجر صد نفر روزه داری که ملازم شب باشد در این شب عظیم هر که حاجتی از خداوند متعال طلب کند به او اعطا خواهد شد ان شاء الله.

دحو الارض

روز 25 ماه ذی القعده روز دحو الارض است که یکی از چهار روزی که در تمام سال به فضیلت روزه مشهور است و ثواب روزه در این روز معادل ثواب هفتاد سال روزه داری است و به روایتی کفاره هفتاد سال گناه می باشد.

امید است که جوانان مؤمن خود را از ثواب روزه داری و مناجات در شب و روز دحو الارض محروم ننمایند. در مفاتیح الجنان ذیل اعمال ذی القعده برای شب و روز بیست و پنجم این ماه که دحو الارض است اعمالی ذکر شده که علاقمندان می توانند به این کتاب شریف مراجعه نمایند.

شهادت امام جواد علیه السلام

روز آخر این ماه روز سوگ و ماتم اهل بیت علیهم السلام می باشد از آنجا که جواد الائمه علیه السلام در این روز به زهر معتصم عباسی علیه اللعنه به شهادت رسیدند، امام محمد تقی علیه السلام معروف به جواد الائمه علیه السلام در کاظمین کنار جد بزرگوارشان باب الحوائج موسی بن جعفر علیهما السلام به خاک سپرده شدند و مرقد مطهرشان زیارتگاه عاشقان و محبان است خداوند ما را از پیروان واقعی اهل بیت علیهم السلام قرار دهد.