از سال‌ها قبل رسم است که هر یک از شب‌های دهه اول ماه محرم، به نام یکی از حماسه‌سازان واقعه عاشورا نام‌گذاری شده است. شیعیان در این شب‌ها به نام یکی از شهدای دشت نینوا عزاداری می‌کنند و روضه‌ای مناسب آن شخصیت می‌خوانند.

البته این نام‌گذاری به این معنا نیست که هر کدام از این شخصیت‌ها در همان روز به شهادت رسیده‌اند. نام‌گذاری شب‌های محرم توسط مداحان و ذاکران اهل بیت، برای زنده نگه داشتن یاد حماسه بزرگ عاشورا صورت گرفته است.

شب هفتم محرم به نام حضرت علی‌اصغر (ع)

این شب منسوب به طفل شیرخوار امام حسین (ع) است که در روز عاشورا به شهادت رسید.

علی‌اصغر (ع) که بود؟

علی‌اصغر (ع) فرزند کوچک امام حسین و بانویی به نام رباب بود. در برخی منابع آمده است او طفلی شش ماهه بوده، ولی در مورد صحت آن نمی‌توان با قطعیت نظر داد.

درباره نحوه شهادت طفل شیرخوار حسین بن علی، دو روایت مختلف وجود دارد:

برخی منابع می‌گویند او در خیمه‌گاه و در حالیکه در دامان پدر بود به شهادت رسید.

به گزارش رویداد24 روایت است امام قبل از رفتن به میدان، به خیمه‌گاه رفت و برای وداع، علی اصغر را در آغوش گرفت، در این هنگام تیری که توسط حرمله بن کاهل اسدی امام را هدف گرفته بود بر گلوی کودک نشست و علی اصغر (ع) به شهادت رسید.

روایت برخی منابع دیگر آن است که آن طفل در میدان جنگ بر روی دستان امام، توسط دشمن هدف تیر قرار گرفت.

این منابع چنین گزارش کرده‌اند که هنگام وداع امام با خانواده، ام کلثوم، خواهر امام حسین، از امام خواست که اگر ممکن است برای علی ‌اصغر جرعه‌ای آب طلب کند. امام طفل را بر روی دستان خود گرفت و رو به سپاه کوفیان گفت: «شما برادرم، فرزندانم و یارانم را کشتید، اکنون جز این کودک کسی نمانده است. اگر به من رحم نمی‌کنید به این طفل بی‌گناه رحم کنید، او از تشنگی می‌سوزد در حالی‌که هیچ گناهی ندارد، او را با جرعه‌ای آب سیراب کنید.»

در همین هنگام به دستور عمر سعد، حرمله بن کاهل اسدی با تیری سه شاخه و زهرآلود گلوی طفل را نشانه گرفت و و او را به شهادت رساند.

برخی منابع آورده‌اند امام جسم بی‌جان و غرق خون کورک را به خیمه باز گرداند و به حضرت زینب (س) سپرد. برخی دیگر می‌گویند امام حسین در نزدیکی خیمه‌گاه کودک را دفن کرد و برخی دیگر نقل کرده‌اند که امام طفل بی‌جان را در کنار دیگر شهدا گذاشت. 

مصیبت علی‌اصغر (ع) برای امام حسین (ع) آنچنان جان‌فرسا بود، که امام درحالیکه می‌گریست رو به آسمان گفت: «خدایا خودت میان ما و این قوم داوری کن. آنان ما را فرا خواندند تا یاری کنند، ولی برای کشتن ما کمر بسته‌اند.»

امام حسین الگوی پایداری و رضایت است. امام پس از تحمل شهادت همه یاران و عزیزانش، طفل شیرخوارش را از دست داد. هنگامی که علی‌اصغر به شهادت رسید، به رضای الهی رضایت داد و خطاب به خداوند گفت: «پروردگارا، چون تو این صحنه‌ها را می‌بینی و در راه توست، تحمل این مصائب بر من آسان می‌شود.»

همایش شیرخوارگان حسینی

عزاداری برای کودکان عاشورا و نماد گهواره و لالایی خواندن توسط مادران، از مراسم مذهبی کهن در ایران است. 

«همایش شیرخوارگان حسینی» نیز مراسمی است به یاد کودکان کشته شده در واقعه عاشورا، که هر ساله در اولین جمعه ماه محرم، توسط مسلمانان ایران و سایر کشورها همچون عربستان، عراق، افغانستان، ترکیه، بحرین، هند، پاکستان و... برگزار می‌شود. 

این همایش از سال 1383 در تهران آغاز شد و به تدریج در شهرهای دیگر کشور نیز گسترش یافت. 

در این آیین مادران و کودکان شیرخواره شرکت می‌کنند. آنها کودکانشان را بر سر دستان خود می‌گیرند، این کار نمادی از بر سر دست‌گرفتن علی اصغر (ع)، توسط امام حسین در روز عاشورا، برای طلب آب از سپاه دشمن است. همچنین برای برگزاری این مراسم مجمع جهانی حضرت علی ‌اصغر نیز تشکیل شده است. این همایش در ایران ثبت ملی شده و درخواست ثبت آن در میراث جهانی یونسکو نیز ارائه شده ‌است.